Not Your token

Guinevere Ras, Amsterdam, 2021, LeroySankes.com

Persoonlijk column De Grote Nederlandse Kunstkalender 2022

Toen ik werd gevraagd om een bijdrage te leveren aan de Grote Nederlandse Kunstkalender van 2022, wilde ik in eerste instantie cynisch en ludiek reageren. Hardop was ik aan het brainstormen tijdens een borrel met fotograaf Leroy Sankes over een mogelijke bijdrage: “Zal ik me laten portretteren als tokenclown?, ik ben inclusie moe. Het voelt alsof ik weer een show op moet voeren, een trucje om het ‘ diversiteitsvakje’ aan te vinken. Tokenisme.” Naast dat ik curator ben, lever ik actief een bijdrage aan het inclusiever maken en het dekoloniseren van de culturele sector. Maar dit betekent niet dat ik doorgaans blindelings opdrachten accepteer of überhaupt continu energie heb om de strijd aan te gaan.  

Tokenisme beschrijf het proces om slechts een oppervlakkige of symbolische inspanning te leveren om inclusief te zijn voor gemarginaliseerde Nederlanders. Dit gebeurt vooral door mensen uit ondervertegenwoordigde groepen te werven of vast te leggen om de imago van een organisatie op te poetsen. Zonder kritische zelfreflectie en/of besef van bestaande toxische koloniale structuren.

Als Nederlander met een migratieachtergrond is het niet vanzelfsprekend dat je gevraagd wordt om vanuit je inhoudelijke expertise bij te dragen. Vaak is het voor het leuke ‘likje kleur’, om te voldoen aan een quotum, de excuustruus. Ook binnen dat spectrum weet ik dat er genoeg zijn die mij te ‘wit’ vinden voor mijn werkzaamheden. Het is aan hen om in de spiegel te kijken en het woord colorisme te Googelen op alle facetten. Ik weet welke positie ik inneem en welke privileges ik heb, deze zet ik juist in om structurele verandering te bewerkstelligen.
Structurele en duurzame verandering blijft in de culturele sector vaak achterwege. En als je wel een inhoudelijke bijdrage mag leveren, moet het wel gezellig blijven natuurlijk. Een openingsact moet het publiek vermaken, niet ervoor zorgen dat het publiek zich zogenaamd ongemakkelijk voelt.

Sankes wist mijn cynisme echter bij te stellen. De Grote Nederlandse Kunstkalender durft deze editie van 2022 uit handen te geven aan Léon Kranenburg, die een tof en divers team aan interdisciplinaire redactieleden samenstelde met een breed referentiekader. Bovendien is de inzendingscriteria verbreed zodat ook disciplines zoals Spoken word, nu te horen/lezen zijn.

Ik schoof mijn imposter syndrome opzij en stapte in Sankes’ studio, waar hij tegen mij zei: “Ik zie geen clown, maar een trotse en sterke vrouw die strijd tegen onrecht. Dat wil ik vastleggen” Met een flinke dosis verlegenheid kroop ik voor zijn analoge camera. Verlegen, omdat mijn werk als curator en stille activist, niet draait om mij, maar vooral om generaties voor mij die het lef hadden om een volwaardige plek op te eisen in de samenleving. Hun kennis en kunde verdienen een grotere bekendheid en de makers van nu verdienen een betere positie.

Ik draag deze foto op aan hen en hun volhardendheid. Zonder hun strijd, konden wij deze zware taak niet overnemen. Je actief inzetten tegen racisme en ongelijkheid is nuttig en nodig, maar shit, wat is het vermoeiend. Zonder steun van mede activisten, makers en organisatoren was ik allang uitgeschakeld door een ‘inclusie burn-out’. Shout-out naar jullie! Van (A)kwasi tot (Z)aïre Krieger en alle strijders daar tussenin.

Ps: Ik ben benieuwd naar wat de Grote Nederlandse Kunstkalender in 2023 en de jaren daarna voor ons in petto heeft.

Fotograaf: Leroy Sankes
Jaartal: 2021
Website: Leroysankes.com
Techniek: vlakfilm C41, 4x5 inch

Het geëngageerde werk van fotograaf Leroy Sankes reflecteert op post- en neokoloniale onderwerpen. Hij confronteert de kijker graag met hoe de westerse samenleving haar streven naar een utopische perfectie vervuld.
Speciaal voor de Grote Nederlandse Kunstkalender 2021 creëerden zij ‘Not your token’. Een foto en essay.

https://www.trichisboeken.nl/site/boeken/alle-boeken/de-grote-nederlandse-kunstkalender-22/

Dit artikel delen?: