Een professioneel conflict op Museumkennisdag

Dyonna Benett bespreekt plenair de verschillende uitkomsten van de workshops.

Ik heb even getwijfeld of ik dit verhaal wel wilde delen. Of ik wel zo’n kritisch en pijnlijk moment openbaar zou willen maken. Merel van der Vaart schreef al een mooi genuanceerd stuk over de Museumkennisdag van 2018. Over o.a. Apeshit, relevantie, digitale toegankelijkheid en de P van problematisch. (voor wie dit nog niet heeft gedaan, doen! > link). Maar ik wil daar graag een persoonlijke ervaring aan toe voegen.

Decolonize the museum

Mijn eerste Museumkennisdag en dan ook nog hét thema diversiteit. Ik had hoge verwachtingen: verwachtte naar huis te gaan met kennis en inspiratie, maar ik miste activisme, scherpte en diepgang. Scherp werd het helaas wel op een heel ander niveau.
Tijdens de workshop Decolonize the museum, gegeven door Simone Zeefuik, Hodan Warsame, Dyonna Benett en Richard Kofi, gebeurde iets opmerkelijks. Als deelnemers werden we opgesplitst in drie groepen om te discussiëren over diverse stellingen. De groep waar ik onderdeel van uitmaakte voelde zich erg open om over voorbeelden te praten uit hun eigen organisatie. Er ontstond vrij snel een fijne en gelijkwaardige sfeer. Iedereen voelde zich uitgenodigd om eraan deel te nemen. De stemming sloeg echter snel over bij de vraag of witte mensen wel aan inclusieprojecten moeten doen. Een van de deelnemers kaartte aan dat het uiteindelijk wel om macht en geld gaat en dat de situatie niet volledig kan veranderen als de beslissers – en dus machthebbers – uitsluitend wit blijven.

Facebookcomment-sectie

Deze uitspraak viel slecht bij een andere deelnemer die zich persoonlijk aangevallen voelde als ‘wit persoon’. Zij reageerde fel, verhief haar stem en veranderde de discussie in een wij-jullie situatie. De hitte bereikte pas echt een hoogtepunt wanneer ze beweerde dat ‘de drie zwarte vrouwen’ zelf helemaal geen meerstemmigheid weerspiegelen. Ik merkte dat niet alleen ik schrok van deze uitspraak. Er ontstond een ongemakkelijkheid en verwarring. Als je meerstemmigheid alleen ziet in zwart en wit, begrijp je in mijn ogen niet wat meerstemmigheid inhoudt. Meerstemmigheid gaat juist over identiteit in de breedste zin. Je huidskleur alleen, bepaalt niet wie je bent.

Emotienetwerken

Maar daar zat ik dan, in een live uitzending van een Facebookcomment-sectie. Heel even verloor ik mijn hoop. Verbaasd naar hoe dit kan gebeuren. Want je denkt dat je je begeeft onder professionals, die ook nog eens actief zijn in de culturele sector en zich willen inzetten voor diversiteit. Ik denk dat dit conflict mijn ogen wijder heeft opengemaakt en de urgentie van meerstemmigheid des te meer bekrachtigt. Dit laat ook juist de urgentie van de nieuwe methodiek Emotienetwerken zien (geïntroduceerd door Marlous Willemsen en Hester Dibbits en in ontwikkeling). Waarbij jongeren, leraren en erfgoedprofessionals samen uiteenlopende emoties rond erfgoed-items inzichtelijk maken. In deze context gaat het weliswaar niet over materieel of immaterieel erfgoed, maar gaat misschien wel een stapje verder: wie heeft autoriteit, wie bepaalt wie erfgoed mag maken?

Enerzijds begrijp ik het wel. We zijn allemaal mensen en hebben allemaal emoties. Maar waarom kunnen we niet even in alle menselijkheid en waardigheid communiceren met elkaar? Waarom geven we elkaar niet vaker de ruimte om in elkaars gedachten en ervaringen te verplaatsen?